Nguyên nhân nào gây ra lao ruột?
Lao ruột có thể xảy ra nguyên phát hoặc thứ phát từ lao cơ quan khác. Lao ruột thường gặp là lao thứ phát sau lao phổi, lao thực quản, lao họng hầu, lao màng bụng. Vi khuẩn lao đến ruột chủ yếu bằng đường tiêu hóa được khu trú ngay ở ruột, rồi sau đó mới đến các đường khác như đường máu, mật... Các tác nhân gây bệnh gồm vi khuẩn lao ở người và các loại khuẩn lao ở các loại động vật nhất là những động vật có vú như trâu, bò, lợn... Chúng xâm nhập trực tiếp qua đường ăn uống, chủ yếu do dùng sữa bò tươi, nước uống (gần vùng chăn nuôi gia súc) hoặc các các sản phẩm sữa có chứa trực khuẩn lao.
Các trực khuẩn lao được bảo vệ khỏi dịch tiêu hóa trong dạ dày bằng lớp áo chất béo và do đó có thể đi vào ruột non và gây nhiễm hồi tràng (khu vực hồi manh tràng), hỗng tràng và tá tràng, theo tần số giảm dần. Sự dư thừa của các mô bạch huyết, ứ đọng và lượng vi khuẩn tiêu hóa ít là nguyên nhân chính gây ra bệnh lao ở hồi tràng. Tình trạng vi khuẩn lây lan qua đường máu đến ruột xảy ra trong lao kê và lao ruột cũng có thể là kết quả của việc lây lan từ cơ quan lân cận.Trực khuẩn lao ngủ yên có thể bị kích hoạt nếu hệ miễn dịch của cơ thể suy giảm.
Khám cho bệnh nhân lao ruột.
Triệu chứng của bệnh lao ruột
Triệu chứng toàn thân của lao ruột cũng giống như các bệnh lao nói chung: sút cân và mệt mỏi, có thể vẫn có sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi đêm, suy nhược...
Các triệu chứng của lao ruột thường là cơ năng, chủ yếu là các biểu hiện bệnh lí đường ruột: buồn nôn; đau bụng toàn bộ hay khu trú, thường đau nhiều hơn ở hố chậu phải. Đau quặn bụng với chứng sôi bụng xảy ra do tắc nghẽn đường ruột một phần là do hẹp. Rối loạn đại tiện thông thường là tiêu chảy kéo dài, có thể kém theo phân có máu. Một số trường hợp bị táo bón hoặc xen lẫn tiêu chảy với táo bón. Tiêu chảy xuất hiện phổ biến hơn khi bị loét. Đầy hơi và hơi sôi bụng khu trú ở vùng hố chậu phải.
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc lao ruột
Lao ruột có thể ảnh hưởng đến bất kì ai trong mọi lứa tuổi. Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc lao ruột như: Nhiễm HIV/AIDS và làm suy yếu hệ miễn dịch. Cơ thể gầy yếu. Sử dụng corticosteroid hoặc một số loại thuốc điều trị các bệnh tự miễn, gây ức chế hệ miễn dịch... Những người có tiền sử bệnh lao hoặc chăm sóc bệnh nhân lao, người sống trong môi trường bị ô nhiễm cũng là đối tượng đễ bị lao ruột xâm nhập.
Quá trình chẩn đoán lao không khó, nhưng người bệnh thường chỉ đến khám khi bệnh đã nặng. Vậy nên ngay khi xuất hiện triệu chứng khả nghi, khuyến cáo rằng nên đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế uy tín thăm khám ngay, tránh để bệnh kéo dài.
Phương pháp điều trị lao ruột
Lao ruột được điều trị nội khoa theo phác đồ cụ thể. Mục đích tiêu diệt hết vi khuẩn lao ở tổn thương để khỏi bệnh và tránh tái phát, hạn chế các biến chứng và tử vong. Nguyên tắc: Phối hợp các thuốc chống lao. Người bệnh lao ruột phải dùng thuốc đúng liều và đều đặn. Phải dùng thuốc đủ thời gian và theo 2 giai đoạn tấn công và duy trì.
Phương pháp phẫu thuật được dành riêng cho các biến chứng. Phẫu thuật: Tắc nghẽn đường ruột cấp tính, thủng và viêm phúc mạc có thể được điều trị bảo tồn. Phẫu thuật được thực hiện trong giai đoạn cấp tính có tỷ lệ tử vong cao.
Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của bệnh lao ruột
Những người mắc bệnh lao nên nghỉ ngơi ở nhà cho đến khi bác sĩ đồng ý cho quay lại cuộc sống bình thường để tránh lây nhiễm cho người khác, có thể là vài tuần. Việc điều trị sẽ tiếp tục trong vài tháng. Nếu bác sĩ xác nhận bệnh không còn lây nhiễm, bạn có thể trở lại hoạt động bình thường.
Nếu người bệnh đang được điều trị tại nhà khi bắt đầu điều trị bệnh lao, trong khi vẫn còn có thể lây nhiễm, thì nên cẩn thận để tránh lây cho các thành viên trong gia đình. Vi khuẩn gây bệnh lao lây lan qua không khí. Bệnh nhân có thể đeo khẩu trang để che mũi, miệng và che miệng bằng khăn giấy khi ho và hắt hơi, sau đó gói khăn giấy lại, cho vào trong một túi rồi vứt nó đi. Hãy chắc chắn rằng bạn đang ở trong phòng có thông gió đầy đủ để bất kỳ vi khuẩn nào bạn thở ra đều được mang đi. Bệnh có thể đặt quạt gió hướng ra cửa sổ để thổi vi khuẩn trong không khí ra khỏi phòng.
Điểm quan trọng nhất là bệnh nhân lao ruột phải uống thuốc đúng giờ. Nếu người bệnh ngừng dùng một số loại thuốc hoặc bỏ qua một số liều thì sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh lao kháng thuốc khó điều trị. Hãy sử dụng một số biện pháp giúp ghi nhớ lịch trình uống thuốc, ghi chép sổ hoặc nhờ người nhà nhắc nhở.
BS. Nguyễn Hiếu